Van dit onderwerp kan ik een presentatie verzorgen.

Druk alle onderstaande PDF bestanden, en deze internet pagina, af op papier.
Bewaar ze als documentatie. 

PCB service

Onderdelen lijst Update 20100829 P97/41

Versterker schema Update : 20190828

Versterker onderdelen locaties 20190828-p97

Splitter schema Update : 20190716

Overvoltage protectie circuit detail

Versterker behuizing schets voor in 75mm PVC pijp

Extern HPF + LPF output  filter

Constructie details en testen. 20190824

De originele gedetailleerde beschrijvingen staan hier : LZ1AQ. 

Onderstaande printjes zijn leverbaar. Zie PCBcatalog

Versterker Ver 94

Splitter Ver 40

Frequentie karakteristiek, gemeten met het raam vervangen door 1,1 uH smoorspoel.
NanoVNA "ch0" (sig out) via 2x 470 Ohm gebalanceerd met de raam aansluiting op de versterker PCB verbonden.

Met C5/10=150pF is een vlakke frequentie karakteristiek verkregen van 0,5-28 MHz +0/-3 dB.

Onderdrukking van FM omroep.

Versie1. Kruis : 32mm / 19mm PVC pijp. Verbonden mbv. aansluit draden. Raam : 15x2mm ALU strip, omtrek 2m,	De 15x2mm ALU antenne strip past in drie in de PVC buizen gezaagde sleuven. Ze zijn daar met stevige zwarte wurgbandjes op hun plaats gefixeerd. NB: De strip hoeft NIET in deze vorm gebogen te worden. Bind de strip in de sleuven, en ze wordt automatisch in ronde vorm gehouden.
Test versie 2 en 3. Verterker in 75mm PVC buis.	Draadloze aansluiting dmv. schroeven.

Ontvangst in mijn zeer storende omgeving. 
Airspy HF+ , SDRconsole met "visual gain" afgesteld voor 30dB extra signaal indicatie
om het verschil in output met een dipool antenne te compenseren.
Zeer sterk signaal s'avonds (Roemenie S9+56 dB !).

 

Het 16 kHz FSK station is nog goed te ontvangen.

             Eigenschappen :
-  GEEN afscherming nodig voor het raam, geen aarding voor de versterker. 
   Eenvoudige installatie.
-  Pure H-veld (magnetische) antenne. Zeer ongevoelig voor E-velden.
-  Één kabel voor gebalanceerde verbindingen van signaal en voeding.
-  Reeds ingebouwde, zeer effectieve baluns (Common Mode Chokes). 
-  Op lage hoogte opgesteld, reeds goede ontvangst.
-  Voor ruimtegolven (NVIS signalen) heeft deze antenne geen richt effect.
-  Indien draaibaar opgesteld, is tot 30dB onderdrukking van verticaal
   gepolariseerd grondgolf signalen mogelijk (VLF / LG / MG).
-  Goede ontvangst vanaf VLF t/m alle KG banden.

        Dit antenne systeem is bestand tegen :
1. Inductie van bliksem inslag op 100m afstand.
2. Tot 1,5 kW uitgestraald vermogen op 10m afstand.
3. Statische ladingen en common mode spanningen.
4. Verkeerde voeding polariteit en overspanning.

        De benodigde externe ruisvrije analoge voeding :
132 mA, 12,0 Vdc (maximaal 17Vdc).
REM : De minimum voeding voor de antenne PCB is 11,0Vdc. De minimaal op de splitter aan te sluiten voeding spanning is echter afhankelijk van de lengte van de netwerk kabel. Het spanning verlies per 10m CAT5 kabel is ca. 0,5V. Met 12,0Vdc is de max. lengte van de CAT5 netwerk kabel ca. 20m. Hogere voedingspanning t/m 16Vdc is probleemloos. Naast DC verliezen, treden bij grotere kabel lengtes ook op de hoogste KG banden HF verliezen op.

      De versterker.
   Deze versterker is stabiel zonder enige oscillatie neiging.
-  Twee trappen voor voldoende versterking en bandbreedte.
-  Volledig gebalanceerd. 
-  Versterker ingang impedantie ca. 3 Ohm gebalanceerd.
-  Versterker uitgang impedantie 100 Ohm gebalanceerd.
-  Output -30 dBm bij een veldsterkte van 0,02 V/m.
-  Versterking factor ca. 48 dB.
-  Versterker bandbreedte, gemeten met nanoVNA :
       500 kHz tot 23 MHz -3 dB => breedband.
       30 MHz -5 dB.
       70 MHz -45 dB.
       50  kHz -20 dB.
-  Raam bandbreedte (omtrek 2 m) 15 MHz.

Splitter uitgang impedantie: 50 Ohm asymmetrisch.

        Overspanning beveiliging circuit.
Snelle schakeldiodes D1-8 begrenzen te sterke HF signalen.
D9, D10, Z2 en Z3 begrenzen te hoge common mode- en statische spanningen tot + en - 15V.
Statische ladingen worden via R23 naar de ontvanger en vandaar naar aarde afgevoerd.

     Mijn enigszins aangepaste versie :
Film- en NP0 condensatoren zijn meest als bedrade componenten beschikbaar. Film en NP0 zijn nodig voor geringe IMD, en maximale temperatuur stabiliteit. Montage van bedrade onderdelen in ruime gaten is eenvoudiger. Ik koos daarom voor het ontwerpen van :
-  Twee printjes met dubbelzijdige aard vlakken en veel massa-via's,
-  Met ruime gaten voor bedrade onderdelen.
-  Met RJ45 bussen.

-  100 ohm gebalaceerd naar 50 Ohms asymmetrisch output transformator met gescheiden wikkelingen Tr2 toegevoegd.
 -  Transformatoren Tr1 en Tr2 zijn nu op #77 kernen gewikkeld voor grotere zelf inductie, en tot 25 kHz naar omlaag verbreed VLF frequentie bereik.
    Door de draad paren stevig te twisten, is de koppeling optimaal voor bandbreedte tot in hoge KG banden.
-  Optimaliseerde de Common Mode Chokes met optimale winding strategie en optimaal kern materiaal.
-  De waarden van C5 en C10 zijn aangepast om de bandbreedte en FM omroep onderdrukking aan te passen. 
      REM: Hierbij is met 5 pF raam capaciteit en 7 pF  PCB+bedrading capaciteit rekening gehouden.
-  Stelde een componentenlijst samen met bestel nummers voor Conrad en Arrow..

         Output / gevoeligheid / Smeter.
    Gegeven : 
-  In een HF veld met sterkte 0,02 V/m, levert een 40m lange dipool antenne op 20m hoogte op 3,65 MHz over 50 Ohm een HF spanning van 0 dBm. 
-  Dit 60cm diameter raam levert dan een HF stroom van 0,014 mA.
-  Dit raam, tezamen met deze versterker, leveren dan tussen 30 kHz en 15 MHz : -43 dBv, of -30 dBm (S9+43 dB) uitgang vermogen over 50 Ohm.

Op 3,65 MHz is het verschil in uitgang vermogen tussen dit raam, en een 40m lange dipool antenne, dus  -30 dB.

Als dit raam, en een 40m lange dipool op 20m hoogte :
-  zich beide op 3,65 MHz in een veld met een sterkte van 0,02V/m zouden bevinden,
-  en voor het raam +30 dB "visual gain" zou worden ingesteld,
zou de signaal sterkte indicatie voor het raam gelijk zijn aan die van de dipool.

Stel dus voor dit raam +30dB "Visual gain" in.

        Versterker ruis vloer. 
In stedelijke omgevingen is boven 14 MHz het stoor niveau hoger dan de versterker ruisvloer. 
Gemeten met :
-  SDR#,
-  Airspy HF+,
-  B=10 kHz,
-  de raam versterker antenne ingang afgesloten met (te ruime) 2,2 uH,
-  en de splitter uitgang belast met 50 Ohm.

MHz   :   1.8    3.65    7.1    14.175
-dBm :   112    115    115      117

Opgesteld in een (zeldzaam wordende) uiterst ruis arme locatie, is boven 14 MHz het atmosferische ruis niveau lager dan die ruisvloer van dit raam.. 
Dan is een andere raam constructie met geringere zelf inductie aan te bevelen.
Zie LZ1AQ voor meer efficiënte antenne vormen. 
Zie ook hieronder de invloed van de raam zelfinductie.

         De ongevoeligheid voor E-velden.
Door de lage versterker ingang impedantie (3 Ohm) werkt een aangesloten raam in "kortsluit mode". Zijn stroom-output is daarom constant tot een golflengte van 10x raam omtrek. 

Een 60 cm diameter raam gedraagt zich dan tot 15 MHz (= 20m = 10x 2m raam omtrek) als een HF stroom bron met ca. 1,6 uH interne zelf inductie. De verlies weerstand door het raam skin effect is klein tov. de reactantie van de raam zelf inductie, en daarom van weinig invloed op de raam stroom.. Ook met minder goed geleidende metalen, is de waarde van de inwendige serie (verlies) weerstand lager dan de reactantie van deze raam zelf inductie.

Dit raam is ongevoelig voor E-veld storingen (uit het nabij veld), want :
-  Uit het nabij-veld komende E-veld storingen worden capacitief (via ca. 10 pF) in het raam gekoppeld, en zijn dus zeer hoog-ohmig van aard.
-  Stoor stromen in het raam zijn daarom al zwak.
-  Het raam heeft kleine afmetingen.
-  Stoorstromen in het raam vertonen daardoor (bijna) gelijke fase en sterkte op beide raam aansluitingen .
-  Een goed gebalanceerde versterker verzwakt deze storingen verder.

Resultaat : zonder afscherming toch een PURE H-veld antenne.

De invloed van de interne zelfinductie van het raam.

-  Een grotere raam omtrek zal de raam zelfinductie verhogen, en de versterker ruisvloer VERSLECHTEREN.
-  Een raam met meer dan één winding in SERIE geschakeld heeft een grotere zelf inductie, en zal de versterker ruisvloer VERSLECHTEREN.
-  Low noise transistors zullen de versterker ruisvloer NIET verlagen.
-  Beter geleidend raam materiaal (koper, verzilverd) zal de raam zelf inductie, en daarom de versterker ruisvloer NIET verlagen.
-  Transistoren met hoge Ft vergroten de bandbreedte weinig (of NIET), omdat de bandbreedte hoofdzakelijk door de raam omtrek bepaald wordt.
   Bovendien is het moeilijk een dergelijke versterker stabiel en vrij van oscillaties te houden. 
   De gebruikte, goedkope PN2222A transistoren functioneren prima.

-  Een dikker raam zal de raam zelfinductie verlagen, en de ruisvloer VERBETEREN.
-  Een raam met meer dan één winding PARALLEL geschakeld, heeft een geringere zelf inductie, en zal de versterker ruisvloer VERBETEREN.

Zie LZ1AQ voor meer efficiënte antenne vormen.

            Transmissie lijn en splitter.
Een standaard (onafgeschermde, 1:1) CAT5 netwerk kabel verzorgt gebalanceerde verbindingen tussen splitter en versterker. 

Één paar draden wordt voor signaal transport gebruikt. Een tweede voor voeding spanning. De overige 4 draden zijn alleen in de splitter geaard. Één ervan wordt gebruikt voor de afvoer van statische spanningen via een 100k serie weerstand tussen versterker en splitter.

Common mode storingen in de CAT5 netwerk kabel worden in de splitter geblokkeerd door Common Mode Chokes L10, L12, en nieuw ontwikkelde balans naar onbalans transformator Tr2.
In de versterker blokkeren CMC L7 en balans naar balans transformator Tr1 common mode signalen.

Z1 en F1 voorkomen schade bij te hoge, of omgepoolde voeding spanning, of kortsluiting in de netwerk kabel. Zekering : 5 x 20 mm, 200mA T (traag).

           De benodigde  externe voeding.
-  MOET een LINEAiRE LOW NOISE voeding zijn (dus met een 50/60Hz net transformator).
-  Controleer of de gelijkricht diodes ieder met een 0,1 uF condensator overbrugd zijn.
-  Zo niet : breng die condensatoren alsnog aan.

        Externe voeding spanning.
De versterker trekt 135 mA.
Elke 10m CAT5 netwerkkabel veroorzaakt 0,5 Vdc spanning verlies

Met 12,5Vdc is de maximale kabel lengte 30 m.
De maximale veilige externe voeding spanning is 16 Vdc (voor 100m netwerk kabel).
Een lange kabel veroorzaakt echter niet alleen voeding spanning verliezen, maar ook verliezen op hogere KG frequenties.

TIP : op Aliexpress zijn kleine, ruisarme, lineaire 12Vdc voedingen voor HiFi audio toepassingen te vinden. Hun uitgang spanning is intern naar 14Vdc instelbaar.

            Aarding, ontstoren en aansluiten.
De splitter en de 12Vdc uitgang van de voeding mogen niet geaard worden.
De aangesloten ontvanger of PC moet wel geaard zijn.

Als u een relatief hoog ruis- of stoor niveau waarneemt, kan die storing op verschillende manieren de antenne installatie binnen dringen. Probeer storingen in onderstaande volgorde te verminderen.

        a. Storing uit de lichtnet aarde.  

 Dit moet, en kan onder andere als volgt verholpen worden (Zie foto rechts) :

-  Knip  het netsnoer op 10cm afstand van de apparaten stekker of de voeding kast door.
-  Schuif een stuk krimpkous over het langste deel van het netsnoer.
-  Verwijder 3cm mantel van beide snoer einden. 
-  Verwijder 3mm isolatie van alle zes draad einden.
-  Schuif stukjes krimp kous over de drie draadeinden van het lange snoer eind.
-  Verbind bruin met bruin (fase) en isoleer met krimpkous.
-  Verbind blauw met blauw (neutraal) en isoleer met krimpkous.
-  Knip aan de apparaat zijde van het netsnoer de geel/groene draad (veiligheid aarde) zo kort mogelijk af.
-  Verleng het geel/groene draadeinde aan het lange deel van het netsnoer (de 240V~ net zijde) met 15cm soepel geel/groen draad,
   en isoleer de verbinding met krimpkous.
-  Isoleer het geheel met het stuk krimpkous dat reeds over het lange netsnoer einde aanwezig is..
-  Bevestig de geel/groene aarddraad aan de BUITENZIJDE van de voeding kast.

        b. Storing via de overige bekabeling.
Test of het aanbrengen van CommonModeChokes op de volgende kabels verbetering geeft. 

1. Als u een USB gebruikt, over de USB kabel dicht bij de SDR unit.
2. Op de 12Vdc voeding kabel dicht bij de splitter.
3. Op het 240V~ netsnoer dicht bij de voeding.
4. Op de 50 Ohm kabel naar de ontvanger.

De netwerk kabel is reeds zeer goed ontkoppeld van de antenne en de splitter. Testen toonden aan, dat CMC over de netwerk kabel geen verbetering gaf. De kabel introduceedre GEEN storing.

        c. Door het raam ontvangen storing.
Probeer als laatste de storing te minimaliseren door het raam te draaien.
Dit werkt echter alleen als de storing uit het nabijveld (als verticaal gepolariseerd signaal onder een lage hoek met de horizon) ontvangen wordt. 
Voor verre veld (NVIS) signalen vertoont het raam geen merkbaar richt effect. Die storingen zijn niet te onderdrukken.

        Hoe een CommonModeChoke aanbrengen :
Wikkel DUNNE (1/10") kabel zo vaak mogelijk door een grote FairRite mix #31 ferriet kern.

        LET OP : 
-  Wikkel altijd in één richting.
-  Elke winding moet NAAST de voorgaande liggen.
-  Geen enkele winding mag dus onder een andere winding door lopen of die erover kruisen.

Elke foutief gewikkelde winding werkt één andere tegen, resulterende in TWEE niet wekende windingen !
Beide kern helften van een klapkern moeten perfect vlak op elkaar aansluiten, anders werkt de kern in het geheel NIET. 

            Om zeker te zijn, dat de twee helften van een klapkern zonder lucht spleet op elkaar aansluiten :
-  Liggen alle kabel windingen LOSJES in het kern gat,
-  Worden beide kern helften extra goed samen gedrukt mbv. een strak aangetrokken zwart wurgbandje.

            Welke kernen gebruiken :
-  "Snap-It" kern ("gedeelde"of "klap" kern) FairRite MIX #31 Nr. 0431173551,  om te testen en makkelijk te verwisselen.
    Correct wikkelen is echter lastiger.
            of
-   Ongedeelde ring kern  FairRite MIX #31 Nr. 2631801202  met zoveel mogelijk windingen DUNNE kabel er doorheen.

Aarding en onstoring.